Pomnik żołnierzy Armii Krajowej w Częstochowie ma być gotowy w przyszłym roku

Uchwałę dotyczącą częstochowskiego pomnika upamiętniającego żołnierzy Armii Krajowej podjęła wiosną tego roku częstochowska rada miasta. Kilka dni temu w miejscu, gdzie ma stanąć, zgromadzili się harcerze, młodzież klas mundurowych, przedstawiciele środowisk kombatanckich, organizacji patriotycznych, częstochowscy radni, przedstawiciele władz samorządowych różnego szczebla - w tym powiatowego i wojewódzkiego, parlamentarzyści ziemi częstochowskiej. Obecna była także Teresa Michałowska z częstochowskiego oddziału Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

- Prezydent Krzysztof Matyjaszczyk i wiceprzewodniczący rady miasta Łukasz Kot wmurowali akt erekcyjny pod pomnik, który ma przypominać o Armii Krajowej - mówi Aleksander Wierny, naczelnik Wydziału Informacji i Komunikacji Urzędu Miasta w Częstochowie.

Częstochowa jest ważnym miejscem dla Armii Krajowej. Szczególnie w 1944 roku, po upadku Powstania Warszawskiego, kiedy nasze miasto pełniło w Polskim Państwie Podziemnym istotną rolę. Pomnik ma upamiętniać 7. Dywizję Piechoty Armii Krajowej, jak i 7. Dywizję Piechoty, jednostki Wojska Polskiego II RP.

- To właśnie tutaj - po upadku Powstania Warszawskiego - mieściła się Komenda Główna Armii Krajowej. Na terenie Częstochowy i okolic działało około 15 tysięcy jej żołnierzy i członków. Ważne jest więc, aby Armię Krajową w naszym mieście upamiętnić - przypomina Aleksander Wierny.

W tutejszych oddziałach partyzanckich rotacyjnie działało 10-15 proc. tych członków, co stanowiło imponujący odsetek w porównaniu z innymi inspektoratami, a przy tym jeden z najwyższych na terenie całego Okręgu Kieleckiego Armii Krajowej.

Jedną z bardziej śmiałych akcji AK na terenie samej Częstochowy było uwolnienie z więzienia na Zawodziu (dzisiejszego aresztu śledczego) ppłk. Stanisława Mireckiego "Butryma", komendanta Inspektoratu Rejonowego Częstochowa. Wyczyn ten miał miejsce w nocy z 4 na 5 października 1942, a dokonał go – przy wsparciu polskich strażników więziennych – oddział AK dowodzony przez ppłk. Furmańczyka "Henryka". Po upadku Powstania Warszawskiego, od października 1944 r. do stycznia 1945 r., w Częstochowie mieściła się ostatnia kwatera sztabu Komendy Głównej AK. Rozwiązanie AK nastąpiło na mocy rozkazu gen. Okulickiego tego samego roku.

Stworzenie pomnika istotne jest nie tylko z uwagi na historię, ale także budowę lokalnej tożsamości mieszkańców i mieszkanek Częstochowy - również przyszłych pokoleń - by upamiętnić tamte wydarzenia.

Pomysł stworzenia pomnika Armii Krajowej narodził się przed wieloma laty.

- W 2009 roku u zbiegu alei Jana Pawła II i alei Kościuszki wmurowano akt erekcyjny. Pomnik jednak nigdy nie powstał. Później okazało się, że są kłopoty związane z działkami, na których miał stanąć. Akt erekcyjny został więc usunięty i zdeponowany w Muzeum Częstochowskim. Teraz nastąpiło wmurowanie w nowym miejscu - przypomina Aleksander Wierny.

Pomnik ostatecznie ma powstać na skwerze przy IV Liceum Ogólnokształcącym im. Henryka Sienkiewicza, czyli w samym centrum miasta, tuż przy III alei Najświętszej Maryi Panny. Dlaczego wybrano akurat taką lokalizację?

- Lokalizacja jest nieprzypadkowa. Intencja jest taka, aby powstał ciąg patriotyczny wiodący przez aleje. On się zaczyna Grobem Nieznanego Żołnierza w alei Sienkiewicza, następnie mamy pomnik błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki, później - mamy nadzieję - będzie pomnik żołnierzy Armii Krajowej, a następnie pomnik Józefa Piłsudskiego na placu Biegańskiego. Cały ciąg kończy się na placu Daszyńskiego, gdzie znajduje się pomnik świętego Jana Pawła II - wyjaśnia Aleksander Wierny.

Zdaniem władz miasta będzie to godne miejsce uczczenia żołnierzy, którzy walczyli o wolną Polskę, a wielu z nich zapłaciło za tę walkę najwyższą cenę. Lokalizacja na patriotycznym szlaku sprawi, że miejsce to będzie odwiedzane przy okazji wszelkich uroczystości o charakterze państwowym czy historycznym, a tym samym wzmocni przekaz o znaczeniu dla niepodległości Polski tej największej, podziemnej armii II Wojny Światowej.

Jak pomnik będzie wyglądać i kiedy będzie gotowy?

- W tej chwili mamy wmurowany akt erekcyjny. Założenie i pomysł jest taki, aby pomnik został odsłonięty w dacie symbolicznej, czyli 1 sierpnia 2024 roku, czyli w 80. rocznicę Powstania Warszawskiego. W tej chwili nie możemy jeszcze powiedzieć, jaką formę będzie miał pomnik. Zaczęliśmy prace koncepcyjne nad jego projektem. Liczymy, że te szybko dobiegną końca i wkrótce będziemy mogli pokazać pomysł. Mamy nadzieję, że wszystko pójdzie zgodnie z planem i rzeczywiście w 80. rocznicę Powstania Warszawskiego Armia Krajowa będzie mieć w Częstochowie swój pomnik - podsumowuje Aleksander Wierny, naczelnik Wydziału Informacji i Komunikacji Urzędu Miasta w Częstochowie.