Oczyszczalnia ścieków I dekady XXI wieku

Do tego czasu RCGW S.A. było trzykrotnym laureatem EKOLAURÓW za działania ograniczające emisję zanieczyszczeń oraz działania na oczyszczalni ścieków w Tychach-Urbanowicach, tj.: w 2006 roku za modernizację części biologicznej oczyszczalni (kategoria: gospodarka wodno-ściekowa), w 2007 roku za bioelektrociepłownię (kategoria: oszczędność energii, odnawialne źródła energii) oraz w 2010 roku za efektywne ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery wraz ze zmniejszeniem emisji hałasu do otoczenia (kategoria: ochrona powietrza, ochrona przed hałasem).

Do momentu przejęcia przez Spółkę oczyszczalni ścieków w Tychach Urbanowicach była ona obiektem stanowiącym zagrożenie dla mieszkańców miasta oraz jednym z największych trucicieli w Tychach, o czym decydowały ulatniające się odory, uciążliwy hałas oraz przekraczane wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych.

RCGW S.A. podjęło się całości prac związanych z modernizacją Oczyszczalni Ścieków Tychy-Urbanowice, doprowadzając ją do takich wyników ekologicznych, że zaliczana jest obecnie do ścisłej czołówki najnowocześniejszych i najekonomiczniejszych obiektów tego typu w kraju.

Zgłębienie tematyki związanej z technologią oczyszczania ścieków, przeróbką osadów ściekowych oraz zagospodarowaniem biogazu na Oczyszczalni Ścieków Tychy - Urbanowice pozwala wysnuć wniosek, że zmodernizowana oczyszczalnia dostosowała technologie do najnowszych standardów wyznaczonych przez oczyszczalnie na zachodzie Europy. W rezultacie Spółka wyznacza trendy na kolejne lata w dziedzinie oczyszczania ścieków w Polsce.

W ramach licznych inwestycji na oczyszczalni zmodernizowano dwie niezależne linie technologiczne biologicznego oczyszczania ścieków z usuwaniem związków biogennych. Jedna z nich oczyszcza ścieki wg opatentowanej, nowoczesnej technologii C-Tech, w której reaktory pracują w sposób sekwencyjny i brak jest tutaj konieczności budowy osadnika wtórnego, stosowania dodatkowych mieszadeł oraz recyrkulacji wewnętrznej. Innowacyjność technologii polega między innymi na sterowaniu układem napowietrzania ścieków w zależności od jakości dopływających ścieków. Dodatkowo całość sterowania procesami odbywa się komputerowo, bez konieczności ingerencji użytkownika, a ich przebieg wizualizowany jest w centralnej dyspozytorni na panelach LCD.

Druga technologia - komór osadu czynnego (KOCz) opiera się na zastosowaniu następujących po sobie stref, usytuowanych w następującej kolejności: beztlenowa (KDF), niedotlenione (KPDN, KDN), przemiennego działania (KPD) i tlenowa (KN), przy czym reaktory mogą pracować według kilku schematów technologicznych.

Zastosowane technologie charakteryzują się bardzo wysokimi efektami działania, o czym świadczy stopień redukcji zanieczyszczeń. Różnice w jakości ścieków oczyszczonych na obu ciągach są niewielkie, a wymagania obecnie obowiązującego rozporządzenia spełnione są z wyraźną nadwyżką. Duża elastyczność prowadzenia procesów technologicznych pozwala na oczyszczanie ścieków w stopniu wymaganym prawem, nawet w sytuacjach występujących w ściekach surowych zwiększonych przepływów i ładunków. Po wymieszaniu oczyszczonych ścieków z wodami Gostyni następuje wyraźne polepszenie jakości wód rzeki.

Oczyszczalnia ścieków jest również samodzielnym liderem energetycznym wśród oczyszczalni w kraju. Polityka energetyczna RCGW S.A. zakładała przede wszystkim dokładne określenie celów i strategii, których realizacja pozwoliłaby na osiągnięcie efektywniejszego wykorzystania energii na oczyszczalni ścieków. Zadaniem początkowym była diagnoza najbardziej energochłonnych miejsc w procesie technologicznym, a następnie ich modernizacja bądź likwidacja.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii Oczyszczalnia Ścieków Tychy-Urbanowice jest obecnie jedyną w Polsce oczyszczalnią samowystarczalną pod względem energetyczno - cieplnym. Biogaz z osadów ściekowych, powstałych w procesie oczyszczania ścieków, kieruje się do agregatów prądotwórczych o mocy 345 kW energii elektrycznej i 531 kW energii cieplnej każdy. Wyprodukowana w kogeneracji energia elektryczna i cieplna zużywana jest na potrzeby własne oczyszczalni ścieków, tj. do zasilania urządzeń i obiektów w energię elektryczną oraz do ogrzewania budynków i komór fermentacyjnych. Miesięcznie Spółka potrafi zabezpieczyć zapotrzebowanie oczyszczalni na prąd w wysokości 120 %, co gwarantuje sprzedaż nadwyżki energii elektrycznej do zewnętrznej sieci energetycznej. Ilość energii wytwarzanej na oczyszczalni potrafiłaby zaspokoić potrzeby energetyczne 11-tysięcznego miasta. Podjęte na oczyszczalni ścieków działania doprowadziły do rocznej oszczędności zużycia energii elektrycznej w wysokości ok. 5300 MWh. Na uwagę zasługuje fakt, iż ogólna moc urządzeń i zużycie energii elektrycznej uległy zmniejszeniu o ok. 25 % przy równoczesnym wzroście liczby zainstalowanych urządzeń.

Oprócz korzyści ekologicznych zielona energia produkowana na oczyszczalni ścieków niesie ze sobą również korzyści ekonomiczne, do których należy sprzedaż Świadectw Pochodzenia, czyli Zielonych Certyfikatów. Certyfikaty są dowodem produkcji energii ze źródeł odnawialnych, którymi handel odbywa się na Towarowej Giełdzie Energii. Tylko w 2010 r. sprzedaż certyfikatów przyniosła Spółce 1,8 mln zł przychodu.

- Ekolaur I Dekady XXI wieku, który otrzymała RCGW, na pewno cieszy, ale i zobowiązuje - mówi Zbigniew Gieleciak, Prezes RCGW S.A. - Często spotykamy się z twierdzeniem osób, które zobaczyły oczyszczalnię, że zapoczątkowaliśmy wyznaczanie trendów w rozwoju oczyszczalni na następne lata. Moim zdaniem przyszłość oczyszczalni, ich rozwój, powinien być skoncentrowany na obszarach, które powinny spełniać następujące wymagania:

a) oczyszczalnia powinna być bezemisyjna lub z minimalną ilością emisji do środowiska. Dotyczy to przede wszystkim emisji z oczyszczonych ścieków; należy tu dążyć do takiego ich oczyszczenia, by w maksymalnym stopniu ograniczyć negatywny wpływ na odbiornik - rzekę, do której są one skierowane.

Dodatkowo winna ulec maksymalnej redukcji emisja hałasu, odorów oraz pyłów do powietrza, a także emisja odcieków do gleby. Postęp techniczny i rozwiązania, które są obecnie zastosowane na oczyszczalni w Tychach świadczą, że możliwa jest całkowita eliminacja niektórych ww. emisji.

b) oczyszczalnia powinna być samowystarczalna energetycznie.

To udało się już osiągnąć na oczyszczalni ścieków w Tychach zarówno w stosunku do energii elektrycznej jak i cieplnej.

c) oczyszczalnia powinna w największym stopniu wpłynąć na racjonalizację wykorzystania wody, tzn. zapewnić takie parametry oczyszczonych ścieków, by można było je skierować do technologicznych procesów przemysłowych jako wodę technologiczną. Możemy powiedzieć o konieczności dezynfekcji UV ścieków, by usunąć choćby bakterie, które pozostają w ściekach po procesie oczyszczania. W Tychach przeprowadziliśmy badania w skali technicznej nad dezynfekcją UV ścieków. Wyniki, które uzyskaliśmy świadczą, że nastąpiła redukcja bakterii w ściekach oczyszczonych o 99,9%. Trzeba również powiedzieć, że do celów technologicznych wykorzystujemy ściek oczyszczony, co pozwala zaoszczędzić ponad 9000 m3 wody pitnej na miesiąc.

d) procesy technologiczne powinny charakteryzować się bezodpadowością lub minimalną ilością odpadów. Ważnym elementem pracy oczyszczalni jest również automatyzacja procesów technologicznych. Wszystkie te działania prowadzą do optymalizacji i racjonalizacji kosztów. Do tego przyczynia się również symbioza przemysłowa. Jest to współpraca z zakładami przemysłowymi dostarczającymi ścieki, pozwalająca na wydzielenie ze ścieków z tych zakładów substancji wykorzystywanych na oczyszczalni jako produkty. Ideą takiego działania jest również wyłonienie z odpadów ciekłych na terenie tych zakładów elementów szkodliwych, które mogłyby zahamować procesy oczyszczania na oczyszczalni ścieków. Prowadzi to do oszczędności uwarunkowanej eliminacją zakupu drogich komponentów do procesów oczyszczania.

Właściwy kierunek działania oczyszczalni to nie tylko dobór odpowiednich technologii i eksploatacja oczyszczalni poprzez ich wdrożenie. O wysokiej jakości usług świadczonych przez RCGW S.A. świadczy również, niezbędne dla tak nowoczesnego obiektu, sprawne i niezawodne zarządzanie procesem technologicznym i firmą. RCGW S.A. realizuje politykę wysokich standardów działania, co weryfikowane jest przez przeprowadzane audyty wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Wyrazem tego są otrzymane certyfikaty: ISO 9001:2008, ISO 14001:2004 oraz System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy wg Normy PN-N 18001. O pełnym profesjonalizmie Spółki świadczą również: przyjęta przez Spółką Zrównoważona Karta Wyników oraz wdrożony System Controllingu Strategicznego. Spółka jest jedną z 8 firm w Polsce, charakteryzujących się wdrożeniem Strategii Społecznej Odpowiedzialności Biznesu wg Normy SA 8000. Certyfikat ten potwierdza wysokie standardy etyczne, które stanowią fundament w budowaniu relacji z Klientami, pracownikami i innymi interesariuszami Spółki, oparte na wzajemnym zaufaniu, uczciwości i profesjonalizmie. Ponadto, jako 23 firma w Polsce, RCGW S.A. zaimplementowało System Ekozarządzania i Audytu we Wspólnocie (EMAS). Wdrożenie i pozytywna weryfikacja systemu jest efektem ciągłego doskonalenia procesów realizowanych przez Spółkę w obszarach działalności środowiskowej. Ponadto w ramach systemu zarządzania stworzono cały system powiązanych ze sobą procedur oraz instrukcji, warunkujących prawidłową pracę Spółki. Procedury obejmują obszar: technologiczny, BHP, postępowanie w sytuacjach awaryjnych, a także roczny harmonogram przeglądów i napraw oraz roczny plan szkoleń pracowników. Polityka Jakości określona przez RCGW S.A., oprócz stosowania nowoczesnych rozwiązań spełniających wymogi środowiska naturalnego i bezpieczeństwa, za cel obrała sobie bowiem wykorzystanie szkoleń pracowników do podnoszenia standardów realizacji usług i zarządzania Spółką.

W strukturach RCGW S.A. działa Jednostka Realizująca Projekt powołana do realizacji Projektu "Gospodarka ściekowa w Tychach", którego beneficjentem była Gmina Tychy. Projekt ten to największa inwestycja zrealizowana w historii miasta i jeden z największych tego typu projektów w Polsce, współfinansowanych przez Fundusz Spójności. Dofinansowanie wynosiło ponad 75 mln euro do inwestycji wartej niemal 140 mln euro. Projekt rozpoczął się w 2004 roku i w czasie jego trwania wybudowano i zmodernizowano ponad 333 km sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, uregulowano przeszło 33 km rowów i potoków oraz wybudowano 28 przepompowni ścieków.

Ponadto w zakresie Projektu zmodernizowano część osadową na oczyszczalni ścieków w Tychach - Urbanowicach. Realizacja Projektu pozwoli na przyłączenie się do kanalizacji 21 tys. mieszkańców Tychów. Dzięki tej inwestycji 99,9 % mieszkańców Tychów ma możliwość korzystania z kanalizacji sanitarnej.

Polityka proekologiczna Spółki, zgodna z założeniami Zrównoważonego Rozwoju należy do kategorii "działania na zawsze". Wdrażane kolejno procedury wytyczają kierunek na lata w każdym z obszarów działalności. Poprzez zastosowanie odpowiednich narzędzi, na każdym z etapów osiągane są wymierne efekty ekologiczne i ekonomiczne.

Realizacja przez RCGW S.A. ekoinnowacji następuje w duchu powiedzenia "myśl globalnie, działaj lokalnie". Wszelkie poczynania Spółki zmieniają obraz miasta w aspekcie nie tylko lokalnym, ale również regionalnym. Dodatkowo wielopłaszczyznowość realizowanych zadań i nieograniczanie się jedynie do oczyszczalni ścieków wyznacza początek pewnego rodzaju Eko Strefy, do budowy której przystąpiło już RCGW SA.

Z całą pewnością i tym razem RCGW S.A. "nie osiądzie na laurach" a otrzymane EKOLAURY będą czynnikiem mobilizującym do dalszej, zintensyfikowanej pracy. Wytyczone przez Spółkę kierunki rozwoju tyskiej Eko Strefy dają ogromne możliwości… a pomysłów na realizację, w najbliższym czasie, nie zabraknie.