Emil Szramek. Ksiądz i patriota [ZDJĘCIA]

Emil Szramek. Ksiądz i patriota

Mając wysoką gorączkę musiał stać pod strumieniem lodowatej wody. W strasznych męczarniach stracił przytomność i zmarł. 13 stycznia 1942 r. w obozie KL Dachau męczeńską śmiercią zginął ks. Emil Szramek. W tym roku przypada 160. rocznica urodzin i 75. śmierci wzorowego pasterza i patrioty.

- Wielka postać. Na pewno zasługująca na wyróżnienie. Może nawet w postaci nazwy ulicy, czy ronda - mówią pochodzący z Grabówki (pow. wodzisławski) Alfred Nowak i prof. Marian Kapica.

Emil Szramek urodził się 29 września 1887 r. w Tworkowie (pow. raciborski). Tam też skończył szkołę elementarną, a w Raciborzu gimnazjum. Ale to w domu mama Józefa wpajała mu śląskie wartości, tradycję i wiarę, której nie porzucił nawet w obliczu tragicznej śmierci. W latach 1907-1910 studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, a 22 czerwca 1911 z rąk kard. Georga Koppa przyjął święcenia kapłańskie.

Nikt wtedy jeszcze nie przypuszczał jak swoją postawą odegra ważną rolę na Śląsku. Na początku swojej duszpasterskiej misji posługiwał w parafiach w Tychach, Zaborzu i Mikołowie (tutaj przeżył powrót Mikołowa do Polski). W tej ostatniej miejscowości ożywił działalność oświatową Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka .

Ks. Emil Szramek był aktywny w czasie powstań śląskich i plebiscytu. Pisał sporo w polskiej prasie na Śląsku. Był redaktorem „Głosu znad Odry” (krzewił wiedzę o kulturze polskiej, zajmował się dziejami i folklorem Śląska). W czasopiśmie często bronił prawa Górnoślązaków do używania języka polskiego.

-Ta gazeta odegrała poważną rolę w tych przełomowych czasach w wyjaśnianiu problematyki narodowościowej na Górnym Śląsku i nie tylko. W 1919 r. ks. Szramek za tę działalność został aresztowany przez Grenzschutz, a w 1922 r. w drodze do Pyskowic został dotkliwie pobity przez niemieckie bojówki - opowiada Alfred Nowak.

Dodaje, że ks. Szramek był współautorem dwóch broszur poświęconych sprawie narodowości polskiej na Śląsku: „W obronie polskości Górnego Śląska” i „Das recht auf die muttersprache im liechte des christentums” (napisana w jęz. niemieckim).

Dał się również poznać jako badacz historii, kultury, sztuki, literatury Śląska, a także wielu innych dziedzin (uzyskał tytuł doktora). - Opublikował około 200 prac, w tym najcenniejsze dzieło „Śląsk jako problem socjologiczny” (Katowice 1934). Praca powstała jako efekt badań socjokulturowych - podkreśla prof. Marian Kapica. Zaprezentował w niej m.in. różnorodność Śląska, trwałość ludzi w języku polski, wierze katolickiej.

Zajmował ważne funkcje. Był kanclerzem kurii Administracji Apostolskiej. Po utworzeniu diecezji wszedł w skład kapituły katedralnej, zajmował się organizacją budowy katedry. Od 1926 roku był proboszczem w parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach. W 1927 został wybrany na prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. Równocześnie redagował „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. Był jednym z inicjatorów założenia w Katowicach Biblioteki Śląskiej, a następnie przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Duszpasterstwo ks. Emila Szramka cechowała otwartość i tolerancja, zwłaszcza w sprawach narodowościowych. Był daleki od nacjonalizmu, a tym bardziej od wszelkich przejawów szowinizmu. Jako jeden z pierwszych naukowców na Śląsku zaczął głosić tezę o potrzebie większego otwarcia na kontakty między historykami polskimi i niemieckimi.

Po wybuchu II wojny światowej Niemcy nie przeszli obojętnie wobec jego patriotycznej działalności. Jego nazwisko trafiło na listę proskrypcyjną tzw. wrogów Rzeszy. Zawierała ona 61 tys. nazwisk Polaków najbardziej zasłużonych dla Polski, przeznaczonych do aresztowania i likwidacji na terenach wcielonych do III Rzeszy. Wiązały się z tym represje ze strony Gestapo.

- Nie opuścił swojej parafii i Śląska. Mimo zakazów głosił kazania w języku polskim - zaznacza Alfred Nowak.

8 kwietnia 1940 roku został aresztowany w ramach „Akcji Inteligencja - Śląsk” wymierzonej w polską elitę intelektualną (etap germanizacji). Trafił do Dachau, potem do Gusen, a następnie do Mauthausen. 8 grudnia 1940 ponownie trafił do Dachau, gdzie do ostatnich dni podtrzymywał na duchu więźniów. 13 stycznia 1942 r. został zamordowany na izbie chorych strumieniami lodowatej wody. O zasłużonym kapłanie przypominają pamiątkowe tablice w w kościele Mariackim i w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach.

Papież Jan Paweł II w 1999 r. beatyfikował ks. Emila Szramka jako jednego ze 108 polskich męczenników II wojny światowej.

Apel do polityków
Ks. Emil Szramek jest wybitnym Synem Śląskiej Ziemi. Pochodzi z Tworkowa. W powiecie raciborskim brakuje miejsc przypominających o jego działalności. Takim możę być rondo na Placu Wolności w Raciborzu - sugeruje Alfred Nowak.